W Europie dziesiątki tysięcy ludzi jest zaangażowanych w dostarczanie edukacji nieformalnej i pozaformalnej zwiedzającym miejsca dziedzictwa naturalnego i kulturalnego, zabytków i muzeów. Ale, prawdopodobnie, jedynie część tej grupy słyszała kiedykolwiek o dyscyplinie zwanej interpretacją dziedzictwa.

Interpretacja dziedzictwa to rodzaj nieformalnej edukacji polegającej na przedstawianiu zwiedzającym istotnych informacji o danym miejscu. Prowadzi to do nawiązywania znaczących i emocjonalnych relacji odwiedzających z konkretnym miejscem – rezerwatem przyrodniczym, obiektem historycznym, muzeum – poprzez jego samodzielne odkrywanie. Ukazuje głębsze znaczenia rzeczy, ich powiązania i umożliwia rozumienie dzięki aktywnemu doświadczaniu oraz użyciu środków ilustracyjnych, a nie jedynie suchemu przekazywaniu faktów.

Jedynie niewielka liczba osób związanych z udostępnianiem dziedzictwa kiedykolwiek była szkolona w zakresie umiejętności komunikacyjnych skierowanych do niewyspecjalizowanej publiczności. W wielu przypadkach przewodnicy bądź kustosze zaczynali jako osoby zorientowane na badania akademickie w jednej z powiązanych z dziedzictwem dyscyplin, takich jak: biologia, archeologia, historia itp., i dopiero na późniejszym etapie kariery uczyli się przekazywać dziedzictwo laikom. Cieszą się szacunkiem jako eksperci w swoich dziedzinach, ale bywa, że brakuje im zrozumienia dla profesjonalnych zasad komunikacji, co owocuje niskiej jakości produktami interpretacyjnymi (oprowadzanie, edukacja, wystawy) w miejscach dziedzictwa.

Profil kompetencyjny
Co oferują interpretatorzy dziedzictwa i jakich kwalifikacji potrzebują, by oferować to w sposób profesjonalny? To jest jedno z głównych pytań, na które stara się odpowiedzieć InHerit – wielostronny projekt realizowany w ramach europejskiego programu Grundtvig, którego partnerem jest Małopolski Instytut Kultury. Zespół projektu stworzy i dostarczy materiały szkoleniowe oraz kursy doskonalenia zawodowego dotyczące interpretacji dziedzictwa. Opracuje również strategię, w ramach której interpretacja dziedzictwa zyska na rozpoznawalności jako profesja w sektorze miejsc dziedzictwa, muzeów i zabytków.
Na obecnym etapie prac w ramach InHeritu powstaje profil kompetencji w dziedzinie profesjonalnej interpretacji dziedzictwa. Ma on być zbiorem kompetencji (wiedzy, umiejętności i postaw), jakich potrzebują interpretatorzy, by lepiej komunikować się z odbiorcami. Będzie to podstawa dla stworzenia programu kursów i materiałów szkoleniowych. Tworząc profil kompetencyjny, wykorzystujemy dwa główne podejścia: edukację zorientowaną na rozwój kompetencji i Europejskie Ramy Kwalifikacji.

Kompetencje interpretatora
InHerit skupia się na podejściu zorientowanym na kompetencje, ponieważ w świetle założeń strategii Europa 2020 rozwój zawodowy jest przedstawiany w kategoriach potwierdzonego rozwoju kompetencji. Jest to szczególnie istotne w kontekście „ciągłego rozwoju zawodowego” i kształcenia nieformalnego. Łączy się to z faktem, że interpretacja dziedzictwa jest nauką stosowaną i szkolenia zawodowe oraz edukacja interpretatorów dziedzictwa są najlepsze, gdy organizowane w konkretnych kontekstach rzeczywistego świata.
Dla celów tego profilu możemy zdefiniować kompetencje jako zdolność człowieka do wykonania określonego zadania lub czynności w określonym zakresie kontekstów płynących z otaczającej go rzeczywistości. By stać się kompetentną, jednostka potrzebuje osiągnąć określoną kombinację wiedzy, umiejętności i postaw (model WUP lub ang. knowledge, skills and attitudes – KSA), która jest wymagana do pracy w danych warunkach.
Określiliśmy obszary kompetencji, które są istotne na polu zawodowym interpretacji dziedzictwa jako całości, obejmującym wszystkie stanowiska związane z interpretacją dziedzictwa. Można wyróżnić obszary kompetencji kluczowych i kompetencji dodatkowych. Obszarami kluczowych kompetencji na polu interpretacji dziedzictwa są: badania, konceptualizacja i planowanie, przekaz osobisty bądź za pośrednictwem mediów. Obszarami dodatkowych ogólnych kompetencji są: ewaluacja, reklama i promocja, zarządzanie i szkolenia.
W praktyce interpretator nie potrzebuje być kompetentny na tych wszystkich polach, zależy to od konkretnego stanowiska i wykonywanej pracy. Profil kompetencyjny będzie różnił się w zależności od tego, jakie zadania realizują różne osoby zajmujące się interpretacją. Przykładowo innych kompetencji i na innym poziomie zaawansowania potrzebują przewodnicy, a innych specjaliści dostarczający teksty czy treści multimedialne wystaw.

Europejskie Ramy Kwalifikacji
Europejskie Ramy Kwalifikacji (EQF) to inicjatywa Unii Europejskiej tworząca związki pomiędzy systemami edukacji krajów członkowskich. Kwalifikacje zdobyte w różnych państwach i w różnych systemach edukacyjnych mogą być dzięki temu porównywane. Ma to na celu zwiększenie mobilności pracowników oraz ułatwianie im uczenia się przez całe życie.
Europejskie Ramy Kwalifikacji (EQF) wykorzystaliśmy dla zobrazowania różnic między zaawansowaniem w rozwoju danych kompetencji. Odnosząc się do tych ram, kompetencje, które pozyskał uczący się – w rozumieniu zdolności do działania w określonym kontekście – będą przejrzyste i łatwe do porównania. Dzięki temu konkretna praca/rola w danym kontekście będzie miała określoną kombinację konkretnych kompetencji na różnych poziomach EQF. Kombinacja ta może być różna w zależności od kontekstu, ale jej elementy będą porównywalne.

Rozwój kursów i systemu certyfikacji
Stworzenie zdefiniowanego zestawu kompetencji potrzebnych interpretatorom i odniesienie ich do ram kwalifikacji EQF umożliwi stworzenie przejrzystego systemu szkoleń i certyfikatów honorowanych na poziomie europejskim. To cel projektu InHerit oraz punkt wyjścia dla dalszego rozwijania materiałów szkoleniowych i kursów.
Pełny tekst i opis kompetencji jest dostępny na stronie InHerit, gdzie można śledzić rozwój projektu.

Piotr Idziak Dynamika Ekspozycji
48 (12) 422 18 84

Absolwent kierunku polityka rozwoju obszarów wiejskich Europy na UMK w Toruniu, Akademii Innowatorów Społecznych stowarzyszenia ASHOKA oraz etnologii na UJ. Współpracuje przy tworzeniu wsi tematycznych w województwie zachodniopomorskim. Aktor Teatru Figur Kraków. Animator teatru cieni, żongler, monocyklista, badacz gier i zabaw. Zgłębia tajemnice małopolskich muzeów i poszukuje dla nich miejsca w gospodarce kreatywności.

Formularz kontaktowy