Głównym obszarem naszych zainteresowań w Dynamice Ekspozycji jest obecnie zagadnienie interpretacji dziedzictwa. Wciąż rozwijamy metody wypracowane w projekcie Lokalne muzeum w globalnym świecie, głównie podczas warsztatów i konsultacji dla małopolskich muzeów. Szczególnym wyzwaniem jest dla nas międzynarodowy projekt InHerit, w którym MIK uczestniczy jako partner. Projekt jest w całości poświęcony interpretacji dziedzictwa kulturowego. Jego celem jest profesjonalizacja zawodu interpretatora dziedzictwa. W ramach InHeritu powstaje profil kompetencyjny interpretatora dziedzictwa i kurs interpretacji dziedzictwa. Należy podkreślić, że podejście metodologiczne partnerów InHeritu koncentruje się na rozwijaniu kluczowych kompetencji.
Naszym zadaniem na pierwszym etapie projektu była analiza dobrych praktyk w zakresie kursów i szkoleń interpretacji dziedzictwa oraz zbadanie aktualnych potrzeb edukacyjnych. Analiza zebranych przez nas dobrych praktyk dała interesujące wyniki, które chcemy tutaj krótko przedstawić.
Pytanie badawcze, jakie sobie postawiliśmy, brzmiało: czym cechuje się dobry kurs interpretacji dziedzictwa? Badania przeprowadziliśmy wśród kilkunastu organizacji w dziesięciu europejskich krajach, oferujących kursy interpretacji, które zostały nam zarekomendowane przez sieć Interpret Europe i innych partnerów InHerit. Do każdej instytucji skierowaliśmy kwestionariusz dotyczący prowadzonych przez nią kursów. Pytaliśmy w nich m.in.:

Jakie są cele kursu?
Kto jest jego adresatem?
Jakie są jego główne zagadnienia i treści?
Jakie są spodziewane rezultaty kursu i jak przebiega ewaluacja?

Analizę prowadziliśmy, porównując odpowiedzi udzielone przez różne organizacje na to samo pytanie. Staraliśmy się przy tym wskazać te elementy, na które jest kładziony największy nacisk, co do których różni respondenci zgadzają się, że decydują o jakości ich kursów. W ten sposób udało się wyłonić zestaw czynników, które w świetle naszych badań charakteryzują dobry kurs interpretacji dziedzictwa. Poniżej prezentujemy pięć elementów, które wydają się szczególnie ważne, także z punktu widzenia naszych lokalnych (małopolskich) uwarunkowań.

Dobry kurs interpretacji łączy aspekty praktyczne i teoretyczne.
Interpretacja jest dziedziną z gruntu praktyczną. Realizacji określonych zadań „w terenie” służą różnego rodzaju metody i techniki, jednak analiza dobrych praktyk wskazała, że trudno jest mówić o tych metodologiach bez zakorzenienia ich w praktycznych zastosowaniach. Większość kursów skupia się więc na określonych obszarach interpretacji dziedzictwa, np. tworzenie opisów muzealnych dla dzieci czy planowanie oprowadzania po parku przyrodniczym, i z tej perspektywy prezentuje specyficzne dla tych zastosowań metody i techniki. Najczęściej kursy mają też formę warsztatów.

Dobry kurs odpowiada na potrzeby określonej grupy odbiorców.
Praktyczny wymiar kursów przejawia się między innymi w tym, że są one zazwyczaj wyspecjalizowane w kierunku bardzo konkretnych grup odbiorców, np. przewodnicy dla szkół po parku narodowym czy rodzice chcący ciekawie oprowadzać swoje dzieci po muzeum.

Dobry kurs jest prowadzony przez praktyków interpretacji.
Osadzeniu kursu w konkretnych warunkach i w kontekście określonych potrzeb towarzyszy fakt, że są one często prowadzone przez praktyków specjalizujących się w danej dziedzinie interpretacji, np. przewodników po zabytkach czy autorów ścieżek przyrodniczych.

Rezultaty kursów mogą być wykorzystywane w praktyce.
Podczas kursów wykorzystujących kontekst miejsc jako przykład podczas ćwiczeń warsztatowych bywają wypracowywane rozwiązania, które mogą znaleźć w tych miejscach zastosowanie. Może to dotyczyć np. nowych sposobów oprowadzania po muzeum czy koncepcji nowych ścieżek tematycznych w parku przyrodniczym.

Kursy mogą mieć wpływ na funkcjonowanie całej organizacji, a nie tylko podnosić kwalifikacje jej personelu.
Kursy realizowane w odpowiedzi na potrzeby konkretnych instytucji mogą być czynnikiem zmiany nie tylko na ich poziomie operacyjnym (np. kwalifikacje personelu), ale także organizacyjnym. Może to dotyczyć na przykład wykorzystania podejścia interpretacyjnego przy planowania działań promocyjnych czy tworzenia strategii edukacyjnych i wystawienniczych.

Nie wszystkie kursy muszą oczywiście realizować wszystkie wymienione postulaty. Wśród analizowanych przez nas przypadków mieliśmy do czynienia zarówno z bardzo wyspecjalizowanymi, ograniczonymi czasowo warsztatami (np. z tworzenia przewodników dla dzieci), jak i z wieloaspektowymi, szerokimi kursami, zakładającymi zmianę w prowadzeniu działań całych organizacji (np. tworzenie planów interpretacyjnych w muzeach). Rezultat naszych badań to zatem raczej wskazówka, pozwalająca sprawdzić czy tworzone zajęcia realizują kierunki, które innym pozwoliły osiągnąć wysoką jakość.

Autor wpisu: Piotr Idziak