Modelowy przykład wystawy jednego eksponatu można zobaczyć w najczęściej odwiedzanym szwedzkim muzeum – Vasamuseet (Muzeum Statku Waza). W tej stołecznej placówce króluje okręt Wazów, który zatonął w sztokholmskim porcie przed wyjściem
w swój dziewiczy rejs 10 sierpnia 1628 roku. Stało się to tuż po ceremonii z udziałem najwyższych państwowych dostojników, na oczach tłumnie zgromadzonych mieszkańców Sztokholmu. Niedoszły postrach Bałtyku wywrócił się w pogodny dzień pod wpływem silniejszego podmuchu wiatru. W 1961 roku galeon został wydobyty, odsłaniając badaczom   i zwiedzającym „nienaruszony kawałek XVII wieku”.

Dziś zwiedzający mogą oglądać królewski statek z wielu perspektyw: zarówno z wysokości dna kadłuba, jak i drugiego piętra. Mogą również przyglądać się z bliska detalom i oddalać się na odległość umożliwiającą ogarnięcie wzrokiem sylwety kolosa. Centralny obiekt organizuje wystawę nie tylko przestrzennie, ale i treściowo. Ekspozycja, niczym gigantyczna mapa myśli, pozwala zwiedzającym na spacer wokół galeonu i odkrywanie różnych tematów
i zagadnień związanych z okrętem. Przykładowo, spacer do części wystawy mieszczącej się pod kadłubem statku umożliwia zobaczenie na żywo prac konserwatorskich i poznanie osiągnięć i problemów związanych z renowacją okrętu. Przechadzka w okolicy lewej burty pozwoli poznać szczegóły dotyczące XX-wiecznej akcji wydobycia żaglowca
na powierzchnię (a niedaleko mieści się prezentacja XVII-wiecznego dzwonu do nurkowania). Natomiast w okolicy rufy wyjaśniono tajniki i techniki dekorowania okrętu oraz znaczenia wybranych zdobień. W jeszcze innym miejscu można znaleźć wątki społeczno-polityczne – reakcję władz i stosunek mieszkańców Sztokholmu do tej katastrofy.
Znajdziemy tu „trop polski” – po katastrofie pojawiały się hipotezy, że za zatonięciem galeonu mogli stać polscy dywersanci, a nie prawa fizyki, których nie znano lub nie uwzględniono w ambitnym projekcie okrętu Gustawa Adolfa… Zwiedzając Muzeum Statku Waza, poznajemy nie tylko Eksponat, ale również, do pewnego stopnia, XVII-wieczną Szwecję, jej ambicje widocznew nawiązaniach do państwa rzymskiego obecnych w zdobieniach okrętu oraz ówczesny stosunek do sąsiadów, geopolitycznych konkurentów, ucieleśniony w figurze sumiastego Sarmaty uwiecznionego w niezbyt godnej i wygodnej pozycji. Dowiadujemy się również, jak żyli i wyglądali mieszkańcy XVII-wiecznego Sztokholmu, mamy możliwość spojrzenia prosto w twarz zrekonstruowanym popiersiom członków złogi statku.

Muzeum nie epatuje nowoczesnymi technologiami. Tradycyjne środki ekspozycyjne (np. miniaturowy model statku, gabloty z eksponatami, teksty z komentarzami), uzupełniają
tu użyte z wyczuciem narzędzia cyfrowe (np. interaktywne stanowiska komputerowe
do obliczania stateczności okrętu, 3D mapping rekonstruujący i wyjaśniający znaczenia zdobień na rufie). Wyważony dobór narzędzi ekspozycyjnych i czytelność treści prezentowanych na wystawie zostały osiągnięte dzięki jednemu centralnemu eksponatowi, który przyczynił się do uporządkowania muzealnej przestrzeni oraz sposobu rozmieszczenia
i prezentowania treści.
Warto pomyśleć o wystawie jednego eksponatu jako ciekawej metodzie tworzenia koncepcji i scenariuszy wystaw.

• jak w atrakcyjny sposób przekazać wiedzę o państwie pierwszych Piastów i powiązać ją z wiadomościami o funkcjonowaniu współczesnego demokratycznego państwa?
• jak obudzić zaangażowanie uczniów – poruszyć ich wyobraźnię i osobiste podejście do tematów związanych z „wielką historią”?
• jak ułatwić uczniom dostrzeganie zależności między jednostką a ustrojem politycznym?
• jak uruchomić proces grupowego uczenia się, w którym uczniowie samodzielnie będą nabywać nowe informacje i dzielić się wiedzą?

W trakcie prac szukaliśmy takich ujęć i podejść, które ożywiają historię i przybliżają ją współczesnym odbiorcom. W ten sposób realizowaliśmy jedno z naszych podstawowych założeń o aktualizacji dziedzictwa kulturowego. Jednocześnie staraliśmy się, żeby historia była inspiracją służącą kształtowaniu postaw obywatelskich, na które składają się wiedza o możliwych sposobach funkcjonowania państwa oraz świadomość miejsca i roli, jaką odgrywają w nim obywatele lub poddani. Efektem pracy było powstanie dwóch scenariuszy zajęć:

• „Jak powstało państwo polskie – warsztaty poszukiwacza i odkrywcy historii” skierowany do starszych klas szkół podstawowych. Uczestnicy, pracując w podgrupach, poznają wybrane aspekty dotyczące postaci, wydarzeń i przedmiotów (eksponatów). Praca w podgrupach jest uzupełniania wspólnymi aktywnościami, w ramach których uczniowie wymieniają się zdobytą wiedzą i uczą się prezentować ją publicznie;
•  „Zbuduj swoje państwo” jest skierowany głównie do uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Ma on pomóc uczniom w zrozumieniu różnic między ustrojami Polski w wybranych epokach (z naciskiem na znajomość państwa pierwszych Piastów). Ma również zachęcić uczestników do osobistej, obywatelskiej refleksji nad ustrojem politycznym jako pomysłem na urządzenie życia zbiorowego.

Wypracowane scenariusze zajęć edukacyjnych mają szansę wejść na stałe do programu edukacyjnego Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie po zakończeniu gruntownego remontu budynku.