16 października 2009 został podpisany list intencyjny w sprawie powołania i organizacji nowej instytucji kultury w Małopolsce pod nazwą: „Muzeum – Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach”:

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Archidiecezja Krakowska, Województwo Małopolskie i Gmina Wadowice zadeklarowały poparcie dla idei utworzenia i prowadzenia wspólnej instytucji kultury pn. Muzeum – Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II w Wadowicach. Metropolita Krakowski Ksiądz Kardynał Stanisław Dziwisz, Bogdan Zdrojewski – Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Wicemarszałkowie Województwa Małopolskiego Roman Ciepiela i Leszek Zegzda oraz Ewa Filipiak, burmistrz Wadowic podpisali List intencyjny w sprawie utworzenia i prowadzenia tej instytucji kultury.

(źródło: portal Województwa Małopolskiego)

Forma przyszłej ekspozycji oraz działalności muzeum została opisana następująco:

Muzeum zlokalizowane będzie w Domu Rodzinnym Papieża w Wadowicach, przy ul. Kościelnej 7, gdzie 18 maja 1920 r. urodził się Karol Wojtyła. Projekt przebudowy Muzeum zakłada, że ekspozycja powiększy się do około 1000 m kw. (na czterech kondygnacjach: piwnica, parter, pierwsze piętro i poddasze). Projekt ten przygotowali Barbara i Jarosław Kłaputowie (m.in. autorzy projektu Muzeum Powstania Warszawskiego). Kamienica ma odzyskać swój wygląd z lat 20. ubiegłego wieku. Rozkład sal w muzeum zostanie uporządkowany tematycznie i chronologicznie. Nie zabraknie nowoczesnych multimedialnych prezentacji. Projektanci zadbali o odtworzenie przedwojennego klimatu w mieszkaniu Wojtyłów i w symbolicznym sklepie Balamutha – ta część muzeum poświęcona będzie historii wadowickich Żydów. Mają też być przygotowane: ekspozycja „Przebaczam zamachowcowi”, multimedialne prezentacje papieskich encyklik, sale poświęcone pierwszym latom kapłaństwa Jana Pawła II oraz ludyczny teatrzyk dla dzieci.

(źródło: portal MKiDN)

Wywiad z Jarosławem Kłaputem o projekcie ekspozycji można przeczytać tutaj.

W najbliższym czasie zajmiemy się dokładniej informacjami i rekomendacjami zawartymi w tym raporcie.

Maria Poprzęcka pokazuje na kilku przykładach jak muzeum – będąc właśnie opresyjne w kontroli widza – zaprasza do gry w doznawanie zmysłowe sztuki. Artyści dokonują więc dekonstrukcji procesu odbioru sztuki, a widzowie dotykają, wtedy kiedy nie wolno, biegają przez sale ekspozycyjne, gdzie należy spacerować, wykorzystują ekspozycje do schadzek miłosnych.

Na początku Andrzej Wajda wyraził swoje szczęście, że po wielu latach namów ze strony dyrektora muzeum w Bochni Jana Flaszy udało mu się wziąć udział w tym spotkaniu. To poniekąd jego powrót w rodzinne strony. Ojciec reżysera ukończył w Bochni gimnazjum, a urodził się we wsi Szarów niedaleko Bochni. Tu też mieszkali i pracowali jego krewni ze strony ojca.

Po pierwszym pytaniu o to, dlaczego muzealny obraz (przeszłości) okazał się współcześnie tak ekspansywny i ważny oraz o to, co ludzie chcą ocalić z muzeach Andrzej Wajda zaprezentował gawędę o sobie, muzeach i niezwykłych historiach, które „przydarzyły” się mu w muzeach. A mówił tak.

Kiedy dorastał nie było muzeów, swoją pierwszą wystawę zobaczył w Sukiennicach w czasie II wojny światowej. Prezentowała ona zbiory japońskie Mangghi Jasieńskiego i powstała w ramach współpracy Osi Berlin – Rzym –Tokio . Dopiero potem podróżując po świecie zaczął poznawać muzea.

Muzeum to w jego opinii „droga do budowania społeczeństwa”. Bo bez przeszłości społeczeństwo jest tylko zbiegowiskiem, nic ich nie klei.

Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha powstało w 1994 roku. Było pierwszym po 1937 roku nowym, specjalnie zaprojektowanym i wybudowanym gmachem muzeum w Polsce. Autor projektu Arata Isozaki chciał postawić „coś nad wodą”. Wolna działka znajdowała się PO DRUGIEJ STRONIE WISŁY. Wszyscy pukali się w czoło. Ale czy jest „bardziej reprezentatywne miejsce w Krakowie niż na przeciwko Wawelu”?

Budowa centrum była niezwykłą przygodą dla Andrzeja Wajdy – to był pęd wydarzeń, niesamowitych pomysłów, planów ratunkowych (budowę centrum wsparli między innymi związkowcy japońscy, dla których „potwierdzeniem” wykorzystania dotacji było obejrzenie przez ich delegację postępu prac). Autor „Kanału” powiedział, że muzeum powstało dlatego, że to był „dziwny czas, kiedy to my byliśmy górą, bo jedna władza uciekała, a druga jeszcze nie była wystarczająco mocna”. Więc nie przeszkadzali wystarczająco mocno twórczym inicjatywom. „Teraz idzie mi gorzej” – tak podsumował Andrzej Wajda obecne przedsięwzięcia muzealne.

Krystyna Zachwatowicz , żona Andrzeja Wajdy stara się o otwarcie Muzeum PRL-u w Nowej Hucie (ma to być filia Muzeum Historii Polski w Warszawie) – obecnie przygotowuje zapowiedź muzeum, czyli wystawę zdjęć Nowej Huty.

Andrzej Wajda jest obecnie zaangażowany w dwa projekty muzealne (te, z którymi idzie mu gorzej). Pierwszy dotyczy rozbudowy Centrum Manggha o nowy pawilon wystawienniczy „Galeria Europa – Daleki Wschód” . Miałoby to być miejsce prezentowania innych niż Japonia państw Dalekiego Wschodu (np. Chiny, Korea) oraz sztuki europejskiej, która czerpie inspiracje właśnie z tamtego rejonu. Drugi projekt dotyczy powołania Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Radomiu , gdzie znajdują się duże, nieeksponowane zbiory sztuki z lat 1946 – 1980. Muzeum miałoby się znajdować dawnej XIX-wiecznej elektrowni miejskiej. Konkurs na projekt architektoniczny odbył się – z bardzo pozytywnym skutkiem. Ale od dwóch lat „dzieje się nic”.

Po tym stwierdzeniu Andrzej Wajda powiedział, że muzeum dla turystyki w mieście (np. Radomiu) może być początkiem nowego startu. Bo do muzeum jedzie się zobaczyć „coś, co jest tylko TU, a imprezy i festiwale są wszędzie”.

Potem na koniec autor „Wesela” wrócił na chwilę do pytania o to, co chcemy ocalić w muzeach. Powiedział, że Polsce są właściwie takie potrzeby (spowodowane zniszczeniami wojennymi oraz wieloletnimi zaniedbaniami w muzealnictwie), że właściwie w muzeach „ludzie chcą ocalić WSZYSTKO”.

A potem pytania bocheńskich uczestników spotkania już spraw muzealnych raczej nie dotyczyły.

Podsumowując – było to bardzo ciekawe spotkanie, tekst niestety nie jest w stanie oddać bogactwa gawędy Andrzeja Wajdy.

Sytuacja Muzealnictwa w Małopolsce jest bardzo dynamiczna. Powstają nowe placówki muzealne, tworzą się nowe programy działalności, wiele inicjatyw buduje nowy kapitał i obraz współczesnego muzealnictwa. Niestety bardzo trudno znaleźć informacje na ten temat (szczególnie o muzeach poza Krakowem), brak jest również informacji zbiorczej o muzeach w Małopolsce (użytecznej analizy sytuacji). Chcielibyśmy choć trochę zapełnić tę lukę. Prezentowana mapa może być zaczątkiem tworzenia aktualnej informacji o muzeach w Małopolsce. Postaramy się szybko ją dokończyć w podstawowym wymiarze (informacje o muzeum: organizator, pracownicy, zasoby, informacja teleadresowa) W przyszłości chcielibyśmy, aby mapa służyła przede wszystkim muzealnikom i zaawansowanym widzom małopolskich muzeów.

Jaka informacja może być interesująca?

• kolekcja muzealna, ekspozycje, wystawy – jak są obecnie tworzone, nowe nabytki i realizacje
• instytucja naukowa – wydawnictwa naukowe, spotkania, odczyty, realizowane projekty naukowe
• archiwum – metody archiwizowania, dostęp do danych, ciekawe zasoby archiwalne
• kompetencje muzealnicze – rozwój kompetencji i umiejętności, szkolenia, studia, warsztaty
• wizja działalności i rozwoju – obecne strategie muzeów i muzealnictwa, różne wizje współczesnego muzeum
• animacja kultury i edukacji – progamy i projekty animacji kultury w muzeach, współpraca muzeów ze społecznością, edukacja muzealna
• infrastruktura – rozwój infrastruktury, architektura muzealna.

Takiej informacji nie ma obecnie w ujęciu całej Małopolski.

Cała wystawa jest zaciemniona, światło oświetla tylko wybraną dioramę i wskazuje dane zagadnienie. Zwiedzających otaczają odgłosy puszczy. Na ścianach są ekrany dotykowe z quizami, zadaniami, dodatkowymi informacjami. Największe wrażenie robi ogromny ekran na suficie, na którym wyświetlane jest niebo i sylwetki ptaków (prezentacji towarzyszą odgłosy tych ptaków). Wystawa została przygotowana przez Towarzystwo Projektowe KREATOR, które wykonuje wiele wystaw – przede wszystkim przyrodniczych.

O muzeach traktował również wcześniejszy, 22 numer Purpose. Znajdziemy w nim m.in. artykuł Moc Muzeów, w którym Maciej Mazerat stawia tezę, że muzea, aby sprzedać swoje „produkty”, muszą walczyć o klienta, podobnie jak firmy, przy pomocy PR i profesjonalnych strategii marketingowych.
W tekście p.t. Muzeum w dobie cywilizacji konsumpcyjnej Artur Zaguła analizuje sytuację polskich muzeów na tle europejskich i światowych trendów w muzealnictwie i wyciąga na tej podstawie wnioski dotyczące tego, jak mogłoby funkcjonować nowoczesne polskie muzeum. Ze wstępu:

Cóż wspólnego z biznesem mają muzea? Większość ludzi w Polsce powie, że nic. U nas bowiem instytucja muzeum kojarzona jest z czymś co jest zacofane, nieruchawe i kompletnie nie związane z gospodarką rynkową. Wielu zarzuca tym placówkom martwotę, nudę, przesadną powagę dochodzącą do pretensjonalności, a przede wszystkim opór wobec wszystkiego co nowe. Jest to oczywiście nieprawdziwy stereotyp, ale na tyle silny, że podstawową dziś sprawą jest zmiana społecznego postrzegania rzeczywistości muzeum. [Artur Zaguła, w: Purpose, nr. 22]