Jakie są cele kursu?
Kto jest jego adresatem?
Jakie są jego główne zagadnienia i treści?
Jakie są spodziewane rezultaty kursu i jak przebiega ewaluacja?

Analizę prowadziliśmy, porównując odpowiedzi udzielone przez różne organizacje na to samo pytanie. Staraliśmy się przy tym wskazać te elementy, na które jest kładziony największy nacisk, co do których różni respondenci zgadzają się, że decydują o jakości ich kursów. W ten sposób udało się wyłonić zestaw czynników, które w świetle naszych badań charakteryzują dobry kurs interpretacji dziedzictwa. Poniżej prezentujemy pięć elementów, które wydają się szczególnie ważne, także z punktu widzenia naszych lokalnych (małopolskich) uwarunkowań.

Dobry kurs interpretacji łączy aspekty praktyczne i teoretyczne.
Interpretacja jest dziedziną z gruntu praktyczną. Realizacji określonych zadań „w terenie” służą różnego rodzaju metody i techniki, jednak analiza dobrych praktyk wskazała, że trudno jest mówić o tych metodologiach bez zakorzenienia ich w praktycznych zastosowaniach. Większość kursów skupia się więc na określonych obszarach interpretacji dziedzictwa, np. tworzenie opisów muzealnych dla dzieci czy planowanie oprowadzania po parku przyrodniczym, i z tej perspektywy prezentuje specyficzne dla tych zastosowań metody i techniki. Najczęściej kursy mają też formę warsztatów.

Dobry kurs odpowiada na potrzeby określonej grupy odbiorców.
Praktyczny wymiar kursów przejawia się między innymi w tym, że są one zazwyczaj wyspecjalizowane w kierunku bardzo konkretnych grup odbiorców, np. przewodnicy dla szkół po parku narodowym czy rodzice chcący ciekawie oprowadzać swoje dzieci po muzeum.

Dobry kurs jest prowadzony przez praktyków interpretacji.
Osadzeniu kursu w konkretnych warunkach i w kontekście określonych potrzeb towarzyszy fakt, że są one często prowadzone przez praktyków specjalizujących się w danej dziedzinie interpretacji, np. przewodników po zabytkach czy autorów ścieżek przyrodniczych.

Rezultaty kursów mogą być wykorzystywane w praktyce.
Podczas kursów wykorzystujących kontekst miejsc jako przykład podczas ćwiczeń warsztatowych bywają wypracowywane rozwiązania, które mogą znaleźć w tych miejscach zastosowanie. Może to dotyczyć np. nowych sposobów oprowadzania po muzeum czy koncepcji nowych ścieżek tematycznych w parku przyrodniczym.

Kursy mogą mieć wpływ na funkcjonowanie całej organizacji, a nie tylko podnosić kwalifikacje jej personelu.
Kursy realizowane w odpowiedzi na potrzeby konkretnych instytucji mogą być czynnikiem zmiany nie tylko na ich poziomie operacyjnym (np. kwalifikacje personelu), ale także organizacyjnym. Może to dotyczyć na przykład wykorzystania podejścia interpretacyjnego przy planowania działań promocyjnych czy tworzenia strategii edukacyjnych i wystawienniczych.

Nie wszystkie kursy muszą oczywiście realizować wszystkie wymienione postulaty. Wśród analizowanych przez nas przypadków mieliśmy do czynienia zarówno z bardzo wyspecjalizowanymi, ograniczonymi czasowo warsztatami (np. z tworzenia przewodników dla dzieci), jak i z wieloaspektowymi, szerokimi kursami, zakładającymi zmianę w prowadzeniu działań całych organizacji (np. tworzenie planów interpretacyjnych w muzeach). Rezultat naszych badań to zatem raczej wskazówka, pozwalająca sprawdzić czy tworzone zajęcia realizują kierunki, które innym pozwoliły osiągnąć wysoką jakość.

Autor wpisu: Piotr Idziak

Minecraft is a game about placing blocks to build anything you can imagine. At night monsters come out, make sure to build a shelter before that happens!

I o to w skrócie chodzi. O wyjątkowości gry zdaje się stanowić kilka spraw. Po pierwsze: skala – wchodząc do gry, otrzymujemy ogromny świat do eksploracji: góry, morza, pustynie, podziemia oraz ukryte wymiary, do których można dotrzeć, tworząc specjalne portale. Po drugie: prostota. Wszystkie elementy świata gry zbudowane są z klocków. Różne ich rodzaje tworzą krajobraz, zwierzęta, potwory, podziemne złoża rud i minerałów, a także kwadratowe (a jakże!) słońce i księżyc. Prawie każdy z klocków można zniszczyć i postawić w innym miejscu. Wiele z nich da się też przetworzyć w inny potrzebny materiał, często wykorzystując odpowiednie narzędzia i urządzenia, które wcześniej trzeba samemu skonstruować. Po trzecie: otwartość. Gra została napisana w języku Jawa i pozwala na tworzenie rozmaitych modyfikacji. Z tej możliwości korzystają rzesze użytkowników tworzących dodatki wzbogacające podstawową wersję gry. Modyfikacje dodają nowe rodzaje krajobrazu i bloków, nowe dostępne dla gracza narzędzia i urządzenia i całe dodatkowe wymiary do zbadania.

Co ta zabawa ma wspólnego z muzeami? Otóż jednym ze sposobów gry (czy raczej spędzania czasu w grze) jest wznoszenie budowli. Wśród przeróżnych projektów, którymi twórcy chwalą się w sieci, są też muzea. Poniższy przegląd prezentuje, jak idea muzeum bywa przez graczy interpretowana i adaptowana do warunków specyficznego świata gry.

Większość spotykanych w świecie Minecrafta muzeów jest poświęcona samej grze. Prezentują one w uporządkowany sposób wszystkie jej elementy: rodzaje bloków, materiały, możliwe do zbudowania urządzenia. Można się w tej praktyce dopatrzyć idei muzeum jako odbicia świata, jego kompletnego katalogu. Przykładem takiego podejścia może być produkcja użytkownika GoodTimesWithScar.

Istnieją też w Minecrafcie bardziej „możliwe” muzea odtwarzające tradycyjny układ budynku muzealnego z kasami, szatniami i salami tematycznymi z gablotami. Poniżej Museum Der Antike prezentowane przez PixelArchitekt.

Wśród projektów graczy można też znaleźć muzea malarstwa. W Das Museum von Minecrafthamburg można oglądać m.in. kopie istniejących dzieł sztuki wykonane w interfejsie gry.

http://www.youtube.com/watch?v=XI2cyW9FfLA&feature=related

Niektóre muzea budowane przez graczy sprawiają wrażenie, że wciąż żywa jest klasyczna idea muzeum jako świątyni. Można to zaobserwować przynajmniej w warstwie wizualnej niektórych minecraftowych dzieł. Poniżej przykład projektu obliczonego na uzyskanie efektu monumentalności i ogromu przestrzeni ekspozycyjnej.

Powyższy wybór projektów ze świata Minecraft pokazuje, że gra może stanowić ciekawe narzędzie uwalniające kreatywność i wyobraźnię graczy. Dzięki swojej prostocie i dostępności Minecraft bywa też wykorzystywany jako narzędzie edukacyjne.

Ciekawy eksperyment w tym zakresie odbył się w Manhattan’s Columbia Grammar and Preparatory School. Wystarczy wspomnieć, że jednym z zadań postawionych przed uczniami była eksploracja wybudowanej w grze piramidy i stworzenie muzeum prezentującego znalezione w niej przedmioty. Więcej o eksperymencie tutaj.

Minecraft, jako środowisko do projektowania 3D, został też wykorzystany do społecznego projektowania przestrzeni. Szwedzki projekt Mina Kvarter ma pozwolić mieszkańcom osiedla bloków mieszkalnych na uczestniczenie w planowaniu jego rewitalizacji. Na potrzeby projektu powstał serwer Minecraft, na którym dostępna jest replika osiedla. Uczestnicy negocjują jego modyfikacje, dzieląc się tworzonymi w grze projektami.

Oferowane przez Minecraft możliwości różnorodnych zastosowań gry, zdają się zapowiadać w przyszłości więcej ciekawych „kanciastych” inicjatyw. Temat pozostawiam więc otwarty i gotowy do dalszego zgłębiania.

Uczestnicy otrzymają cyfrową wersję podręcznika wypracowanego podczas trwania projektu „Aqueduct – nabywanie kluczowych kompetencji w kontekście dziedzictwa kulturowego”, w którym zaprezentowano możliwości wykorzystania dziedzictwa w procesie edukacji, najczęściej stosowane metody nauczania oraz liczne przykłady dobrych praktyk z wielu krajów europejskich.

Warsztaty odbędą się w Małopolskim Instytucie Kultury, przy ul. Karmelickiej 27 w godzinach 10.00-16.00. Informacje praktyczne.

Zapraszamy także do zapoznania się z planem warsztatów Dynamiki Ekspozycji na I połowę 2012 r. oraz stałą ofertą szkoleniową MIK.

Czy to się udało? Liczne testy przeprowadzone przed publikacją spacerów dawały taką nadzieję. Wśród opinii wyrażanych przez różne grupy odbiorców powtarzało się zdanie, że samodzielne odkrywanie śladów getta wśród murów dzisiejszego miasta, pozwala spojrzeć na nie na nowo, że „więcej się wtedy widzi” i można mocniej zaangażować się w losy bohatera prezentowanej w spacerze historii. Podsumowanie etapu pracy, na którym tworzyliśmy i testowaliśmy koncepcję spacerów można przeczytać tutaj.

Spacery są obecnie dostępne w Muzeum Fabryki „Emalia” Oscara Schindlera. Wersję PDF można też pobrać na stronie muzeum .

Fot: MIK

Podczas zajęć poświęciliśmy sporo czasu na… granie. Zaczęliśmy od gry w Chłopską Szkołę Biznesu, potem na stolikach wylądował ostatni hit z IPN-u Kolejka. Jest to gra planszowa opowiadająca o urokach konsumpcji w PRL. Gry te posłużyły jako studia przypadku. Na ich przykładzie były prezentowane zagadnienia związane z tworzeniem, wydawaniem i wykorzystywaniem planszówek przez instytucje kultury. Oprócz tych tytułów analizowaliśmy też wybrane nowoczesne planszówki (m.in. Filary Ziemi, Carcassone, La Citta, Osadnicy, Twilight Struggle…). Dopełnieniem tej części była prezentacja miejsc w sieci, z których można czerpać wiedzę o grach (serwis Board Game Geek, forum Gry Planszowe, blog Games Fanatic).
Z wykorzystaniem gromadzonych w trakcie warsztatu informacji przeprowadziliśmy dwie sesja kreatywne. Pracowaliśmy nad stworzeniem wstępnych koncepcji własnych gier. Wybieraliśmy tematy, zbieraliśmy pomysły na mechanikę gier i planowaliśmy dalsze kroki na drodze ich tworzenia.
Warsztat zakończyliśmy szukając odpowiedzi na pytanie: jak można wykorzystywać gry w naszych instytucjach?

Wszystkim uczestnikom bardzo dziękujemy za to inspirujące spotkanie!

Już w lutym rozpoczną się pierwsze szkolenia w ramach projektu współfinansowanego przez Europejski Fundusz Społeczny, stworzonego z myślą o małopolskich pracownikach instytucji kultury. Oferta szkoleniowa jest wyjątkowo atrakcyjna i ściśle dostosowana do aktualnych potrzeb pracowników tej branży. Przyczynili się do tego sami zainteresowani – pracownicy muzeów, domów kultury, galerii i bibliotek – aktywnie włączając się w proces przygotowania programu szkoleń.

Pierwszą część projektu stanowią intensywne kursy języka obcego (do wyboru angielski, niemiecki lub rosyjski). W programie zajęć największy nacisk położony został na komunikację w języku branżowym – umiejętność udzielania informacji o wystawach, zbiorach, czy ofercie placówki. Drugim filarem projektu są szkolenia ułatwiające codzienną pracę pracowników kultury. Zajęcia z podstaw użytkowania programów MS Office mogą pomóc w przygotowywaniu publikacji, budżetów i harmonogramów imprez.

Szczególnie interesującą propozycją jest blok poświęcony marketingowi i promocji oferty kulturalnej w Internecie. Zajęcia z obsługi programu Adobe Photoshop pozwolą przygotować graficzne materiały promocyjne, a wiedza z zakresu wykorzystywania internetowych narzędzi takich jak Google, grupy dyskusyjne, czy portale społecznościowe umożliwi przeprowadzenie skutecznej kampanii promocyjnej oferowanych wydarzeń kulturalnych. Ciekawym dopełnieniem programu będzie szkolenie z etykiety w oparciu o reguły protokołu dyplomatycznego, które pozwoli uczestnikom zgłębić tajniki profesjonalnej obsługi nawet najbardziej wymagającego gościa instytucji kultury.

Projekt skierowany jest do pracowników małopolskich instytucji kultury, którzy ukończyli 45 lat. Wszystkich zainteresowanych udziałem zapraszamy na stronę internetową projektu: www.efs.omni.pl, na której znaleźć można wszelkie potrzebne informacje.
Zapraszamy do udziału!

Łucja Reczek

Po pierwsze: tworzenie gry własnymi siłami.
Na taką sytuację można wskazać w przypadku produkcji Muzeum Powstania Warszawskiego, które bardzo aktywnie przeciera szlaki muzealnym planszówkom. Wśród zaprezentowanych przez MPW gier, były m.in. „Zawiszak: Powstańcza Historia” i „Powstańcze Zrzuty”. W tych przypadkach zadania tworzenia gry podjęli się pracownicy muzeum. Plusem takiego rozwiązania jest fakt, że tworząc własne gry pracownicy działu edukacji są w stanie dopasować je do swoich potrzeb edukacyjnych (gry wykorzystywane są do zajęć w Sali Małego Powstańca w MPW). Samo tworzenie gry jest też swego rodzaju przygodą dla pracowników instytucji i stwarza przestrzeń do uczenia się i przeanalizowania na nowo tematu, którym się zajmują. W przypadku MPW taką przygodą okazało się nieoczekiwane spotkanie z jednym z bohaterów wydarzeń o których opowiada gra „Zawiszak”. Same gry są stosunkowo proste. Zostały oparte o mechanikę gry gęsiej, czyli rzuć kostką i przesuń pionek („Zawiszak”) i gry w statki („Zrzuty”). Być może, korzystając z pomocy zewnętrznych specjalistów można było tę samą tematykę zrealizować poprzez gry, wykorzystujące rozwiązania stosowane w nowoczesnych planszówkach. Mogłoby to wpłynąć na ich atrakcyjność i grywalność. Prostota tych produkcji zdaje się być jednak usprawiedliwiona ze względu na wybraną grupę docelową, a raczej w pewnym sensie jej brak – gry mają być dla każdego. Z tego punktu widzenia wybór ogólnie znanych rozwiązań może mieć sens .

Po drugie: gry tworzone są przez zewnętrznych specjalistów. Takie podejście zaprezentowało Narodowe Centrum Kultury. Firmowana przez nich gra karciana „Grunwald” została wyprodukowana przez specjalizujące się w grach wydawnictwo Kuźnia Gier. Podobne podejście można również znaleźć w przypadku Instytutu Pamięci Narodowej. Prezentowana przez IPN gra karciana „Awans” oraz szybka gra strategiczna „303”, wydana w siedemdziesiątą rocznicę Bitwy o Anglię, została wyprodukowana wewnątrz instytucji, ale przez wyspecjalizowaną w tym fachu komórkę. Jej pracownicy prezentowali także wersję testową swojej najnowszej produkcji pt. „Kolejka”. Gra będzie opowiadała o czasach PRL z perspektywy sklepowego „ogonka”. Co charakterystyczne, gry te powstają z zaangażowaniem środowiska graczy – hobbystów. Są prezentowane i testowane podczas planszówkowych spotkań i na festiwalach gier. Takie podejście pozwala z jednej strony uzyskać profesjonalną jakość produktu, a z drugiej wypromować działalność instytucji i prezentowane przez nią treści w nowych miejscach.

Po trzecie: gry tworzone są w różnego rodzaju partnerstwach. Przykładem takiego działania może być współpraca Muzeum Pałacu w Wilanowie z firmą Wargamer. Osią współpracy tych instytucji jest gra Ogniem i Mieczem”. Jest to historyczna gra strategiczna mieszcząca się w nurcie gier bitewnych. Bitwy są w niej rozgrywane przy pomocy figurek reprezentujących oddziały XVII wiecznych armii. Autorzy gry postawili na maksymalny realizm i wierność historycznym realiom. Stało się to zarazem powodem ich współpracy z Muzeum Pałacu w Wilanowie, do którego zwrócili się z potrzebą przeprowadzenia konsultacji umundurowania i uzbrojenia swoich miniaturowych żołnierzy. Równocześnie gra „Ogniem i Mieczem” okazała się dla muzeum znakomitym uzupełnieniem ich programu edukacyjnego. W tej chwili gra, jeszcze przed oficjalną premierą, jest z powodzeniem wykorzystywana m.in. na imprezach organizowanych w Wilanowie. Zawiązane przy współtowrzeniu gry partnerstwo stało się punktem wyjścia dla wielu wspólnych przedsięwzięć. Partnerzy nie wykluczają też współdziałania przy tworzeniu kolejnych gier o charakterze historycznym.

Powyższy przegląd nie wyczerpuje różnorodności sposobów, na jakie muzea i inne instytucje kultury tworzyły prezentowane na naszym spotkaniu produkty. Różnorodność stosowanych w tym zakresie rozwiązań wskazuje chyba, że wiele zależy tu od sposobu funkcjonowania instytucji i od charakteru gry.
Wydaje się też, że już sam proces powstawania i wydawania gry, może mieć wpływ na to, jak będzie ona funkcjonowała na rynku i w jaki sposób okaże się przydatna dla tworzącej ją instytucji.

Tematem, który sprawił, że w jednym miejscu i czasie zebrały się osoby doświadczone w pracy na bardzo różnych polach edukacji kulturalnej, były gry planszowe. Spotkanie miało formę krótkich prezentacji dorobku poszczególnych uczestników w tym zakresie i dyskusji, podczas których dzieliliśmy się swoimi doświadczeniami w stosowaniu gier w naszej pracy. Nie obyło się też bez żywiołowej wymiany argumentów na tematy, które okazały się kontrowersyjne!

W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele: Muzeum Historii Polski, Muzeum Historii Żydów Polskich, Muzeum Powstania Warszawskiego, Instytutu Pamięci Narodowej, Narodowego Centrum Kultury, Muzeum Pałac w Wilanowie, Uniwersytetu Warszawskiego, Europejskiego Centrum Solidarności, Domu Spotkań z Historią, Centrum Inicjatyw Twórczych „ę”. Tym co łączy wszystkie te organizacje jest fakt, że każda z nich ma za sobą jakieś doświadczenia związane z grami, lub planuje wejść w działania z nimi związane. Ze strony MIK-u spotkanie poprowadzili Sebastian Wacięga i Piotr Idziak, autorzy wydanej niedawno przez MIK gry ekonomicznej Chłopska Szkoła Biznesu.

Podczas naszej „mini konferencji” zabrakło niestety czasu na poruszenie tematu gier miejskich. Jest to jednak na tyle szerokie zagadnienie, że być może zasługuje ono na osobny poświęcony mu warsztat. Podsumowujące uwagi uczestników wskazywały również na potrzebę zorganizowania spotkania roboczego dotyczącego gier. Mogłoby ono być połączone np.: ze wspólnym graniem w prezentowane przez uczestników gry, prezentacjami gier spoza „kręgu muzealnego”, które mogą być dla nas inspirujące i z częścią warsztatową prowadzoną przez doświadczonych autorów gier. Być może takie spotkanie mogłoby służyć również zapoznaniu środowiska edukatorów z instytucji kultury ze środowiskiem graczy i autorów gier. Co państwo na to? Czy takie spotkanie byłoby inspirujące dla Waszej pracy? Jakie jeszcze punkty programu byłyby interesujące? Kogo warto byłoby zaprosić? Prosimy o uwagi w komentarzach do tego wpisu.

Wkrótce zamieścimy krótki przegląd poruszonych na warszawskim panelu zagadnień.

fot M!K